​

 مفاخر تویسرکان (۵)
شیخ محمد نبی تویسرکانی
محمد نبی فرزند احمد، فقیه، محدث، ادیب و مجتهد تویسرکانی در دوره ی قاجار در تویسرکان (تولد؟) زاده شد.
نام خود و اثرش در الذریعه، تراجم الرجال و اعیان شیعه آمده است اما جز مختصری از شرح حال خود نوشتش در پایان کتاب لالی الاخبار اطلاع زیادی  از زیست نامه‌اش نداریم.
در این گزارشات آمده است :شیخ برای کسب معلومات به اصفهان می رود، سال هایی از عمرش را به تعلیم فقه، اصول و علوم حوزوی می گذراند، به گردآوری احادیث علاقه مند می شود. از محضر بزرگانی که نام و اجازات آن ها را در پایان کتاب آورده بهره مند می شود و به زادگاه بر می گردد. 
ظاهرا شهر کوچکی چون تویسرکان محل استفاده از دانش و معارف ایشان نمی تواند باشد پس رحل اقامت به تهران می افکند. 
در تهران انزوا اختیار می کند و جز با برخی خواص هم نشین نمی گردد و بیشتر وقت خود را صرف تالیف و تهذیب و چاپ کتاب  می کند، گرچه از تلاش های اجتماعی و امور خیر غافل نیست و ساخت مسجد، حمام و موقوفات نیک اندیشانه از همت بلند این نیک مرد است. 
شاگردی و کسب اجازات از بزرگانی که نامشان در پایان کتاب لالی الاخبار آمده، همچون :
مولا محمد جعفر آباده ای (فارسی) 
ملا حسینعلی تویسرکانی 
مولا عبدالرحیم اصفهانی 
سید حبیب الله موسوی اصفهانی 
شیخ زین العابدین هزار جریبی 
حاج میرزا ابوالقاسم کرباسی اصفهانی (شیخ العراقین) 
ملا علی کنی 
سید اسماعیل موسوی بهبهانی 
مولا محمود میثمی عراقی و... 
نشان از احاطه ی علمی و دانش اندوزی  این فقیه و محدث بزرگوار است. 

از آثار این فقیه بزرگوار می توان کتاب های زیر را برشمرد :
جامع المسائل در فقه 
مقداریه، بحثی در اوزان و مقادیر 
نهایةالافکار
الرسالةالارشادیه
الرضاع
لب المسائل 
منازعةالمحققین
توجه شیخ به کسب حدیث و نقل آن موجب دریافت اجازاتی از اساتید و بزرگانی شد که نامشان آمد و حاصل آن تالیف کتاب گرانقدر حدیثی _عرفانی  «لالی الاخبار و الآثار» در پنج مجلد گردید. 
این کتاب  دو بار چاپ شده است که آخرین چاپ آن در سال١۴١٣قمری در انتشارات مکتبة المحمدیه قم در پنج جلد می باشد. 
کتاب مجموعه ای از احادیث و روایات معصومین است در زمینه های مختلف به ویژه در سیر و سلوک، تهذیب نفس و تصفیه ی باطن. 
در لابلای روایات، نکات اخلاقی، حکمی و تعلیمی هم آورده است، ضمنا از شعر فارسی هم چاشنی مطالب کرده است. 
کتاب لالی الاخبار مشتمل بر ده باب و یک خاتمه است. 
باب اول تا هفتم احدیث منقول در باب تزکیه و تصفیه ی باطن است. 
در باب هفتم فضایل قرآن آمده است. 
باب هشتم و نهم مبارزه و تزکیه نفس است و در باب دهم به مرگ آگاهی پرداخته است. 
در خاتمه تنوع مطالب گوناگون چشمگیر است، پند و اندرز، نقل حکایات و قصص گوناگون، و وقف نامه ی انیس الدوله هم با تقریظ علما درپایان نموده شده است.
این فقیه وارسته و محدث پر تلاش سرانجام در سال ١٣٢٠ قمری در تهران روی در نقاب خاک کشید و در جوارحضرت عبدالعظیم حسنی آرام گرفت.

​

​

منابع 
الذریعه  شیخ آقابزرگ تهرانی 
تراجم الرجال. سید احمد حسینی 
اعیان الشیعه  امین محسن 
شوریدگان (ج١) صحبت الله مرادی 
یادمان تویسرکان 
مقاله محدثان نام آور در توی و سرکان  حسین انصاری 
معرفی کتاب لالی الاخبار  صدرالله فتحی
پیامبران در ایران  ولی الله فوزی.

​