آثار فرهنگی تویسرکان یخچال های طبیعی (دست ساز)

آثار فرهنگی تویسرکان
یخچال های طبیعی (دست ساز)
انسان از ابتدای خلقت برای آسایش و رفاه خود، کوشیده است.
در هر زمان و مکانی با استفاده از امکانات موجود، برای خوراک پوشاک، تفریح و سرگرمی، خواب و آسایش ابتکارهایی داشته است.
یکی از این مهارت ها، ساخت یخچال بوده است.
در تویسرکان در چند نقطه ی نزدیک به شهر، در درون زمین، اتاق هایی به ابعاد ١٢متر و به ارتفاع ۴متر حفر کرده، سقف آن را طاق می زدند و با تعبیه کردن دریچه هایی در سقف انباری می ساختند که یخچال نامیده می شد.
البته برای بردن یخ بر دیواری که هم سطح زمین بود، دری قرار می دادند که بتوان وارد و خارج شد، یخ ها را مرتب کرد و در تابستان یخ برد.
در اواخر پاییز (ماه قوس =آذرماه) درون کردهای تمیز اطراف یخچال آب قنات می بستند و شب اول لایه ای یخ ایجاد می شد، چند شب این عمل تکرار می شد تا قطر یخ به حدود ۴٠،۵٠ سانتیمتر برسد،بعد از رسیدن یخ تا لبه ی کرد، آن را با دیلم، قطعه قطعه می کردند و از دریچه های یخچال فرو می فرستادند.
آن قدر این یخ گیری ادامه پیدا می کرد تا یخچال پر شود.
در تابستان در یخچال را باز کرده و هر روز مقداری از یخ در یخ فروشی ها فروخته می شد. البته از نظر بهداشت و پاکیزگی مردم خیلی حساس نبودند.
در شهر ما چند یخچال وجود داشته که از آن جمله اند :
_یخچال حاج صادق باقری (آ صادق بانک) واقع در خیابان حافظ شرقی، جنب فروشگاه فرهنگیان
_یخچال حاج تقی دباغی، حدود چشمه ی سوری، از ابتکار های کارگران این یخچال پاشیدن دانه های انار بر روی یخ ها بوده است.
_یخچال کلانتر، واقع در جنوب دادگستری فعلی
_یخچال واقع در بلوار شهید بهشتی، جنوب پمپ بنزین و...
مرحوم کل غلام یخی از یخ فروش های چندین ساله ی تویسرکان بود. (غلام یخی)
با آمدن کارخانه های یخ سازی از شهرهای اطراف یخ وارد می شد و قالبی یا قطعه ای به فروش می رسید. مرحوم عزت شیرازی چندین سال فروشنده ی این گونه یخ بود.
از سال ۴٠ به بعد، یخچال های نفتی، بعد برقی در منزل اعیان و اشراف وارد شد و از دهه ی ۵٠ به بعد تقريبا عمومی شد.
*یخچال طبیعی *
در کوهستان های الوند، کوه یخچال و قله ی یخچال وجود دارد که تا چند سال پیش «یخچال طبیعی » بود و برف بر برف می نشست، عده ای با چهارپا از آن یخچال برف و یخ به شهر می رساندند و مردم استفاده می کردند.
در تاریخ نقل است که اشربه ی خلیفه ی بنی عباس در بغداد هر روز با یخ یخچال الوند خنک می شد