آثار فرهنگی تویسرکان _صنایع و حرف کوره داری

آثار فرهنگی تویسرکان
٢٧_صنایع و حرف
٢٧_٢٣ کوره داری
کارگاه یا کارخانه ی تولید آجر را در تویسرکان کوره گویند و صاحب و مالک کوره را کوره دار، مثل مرحومان حاج علی اصغر خدادادی ، حاج رحمت الله بیات، حاج غلام بیات و.... می گفتند کوره حاج غلام و...
البته کانال های قنات یا کهریز هم کوره گویند.
ماده ی اولیه ی ساخت آجر همان خشت بود، البته خاکش باید زیاد رس (لس) داشته باشد با چسبندگی فراوان . (به همین دلیل کوره ها ضد خاک های حاصلخیز بودند)
به گل آجر ، نمک و خاکستر هم اضافه می کردند (اگر دستت ترک یا زخمی داشت، هنگام خشت مالی آهت در می آمد)، ورز بیشتری هم لازم داشت.
به خشت آجر «خم پخته xom, poxte» شاید (خام پخته یا خام نپخته بود) و به خشت مالش «خم پخته مال» می گفتند. در شهرهای دیگر کوره پزخانه می گفتند و کارگر کوره پزخانه.
بعد از آماده شدن خم پخته ها و هره کردن آن ها، تعدادشان که به هزاران می رسید، استاد کوره چین از راه می رسید، دستیاران، آجرها را به دست ایشان می دادند، استاد با دقت و ظرافت به صورت مخروط، قاعده را می چید و در فاصله های مشخص قاعده را محدود می کرد تا مخروط ساخته شود.
کوره، محفظه ای بود در زیر زمین که دریچه هایی داشت تا شعله و حرارت در روی زمین به خشت ها برسد.
یک نفر مسئول آتش کردن کوره بود(تون تاب) باید کوره را روشن می کرد، سوخت را کنترل می کرد که شعله خاموش یا کم و زیاد نشود و... چند روز کوره می سوخت تا خشت ها پخته شده و به آجر تبدیل شوند. گاه محل زندگی تون تاب راهی بود که سوخت کوره کنترل می شد (دالیجه یا دالانچه یا دریچه ) دالان همان راهرو کم ارتفاع و کم عرض را گویند. یا داجه از داج بود مثل داج (کوره نانوایی سنگکی) .بنده ی خدا روز اول و آخرش را نمی توانستی تشخیص بدهی.
آجرها که پخته می شد، چند روز برای خنکی و سرد شدن لازم بود، بعد چاروادارها با خرها برای بردن آجر و شماره کردن آن ها فرا می رسیدند.
کارکنان کوره ها، اصطلاحاتی مخصوص به خود داشتند که به کار می بردند
سوخت کوره ها: نفت سیاه(مازوت) ، گازوئیل و این اواخر در برخی شهرها گاز بود.
محل کوره ها: باغ کربلایی، پارک دکتر، آخر تیمور آباد، روستاهای فرسفج، سگاوی، ولاشجرد و...