آثار فرهنگی تویسرکان _ صنایع و حرف تریاک کاری

آثار فرهنگی تویسرکان
٢٧ _ صنایع و حرف
٢٧_١٣ تریاک کاری
در دهه های چهل و پنجاه، حرفه ای وجود داشت که «کاشت و برداشت» خشخاش بود.
بر اساس سیاست دولت، برخی سال ها اجازه می دادند که روستاهایی خشخاش بکارند.
اداره ی کشاورزی و تعاون روستایی، سرپرستی و نظارت را بر عهده داشتند.
شیره ی تریاک بعد از دریافت از بوته در سطل های بزرگی تحویل دولت می شد و کشاورز مبلغ تولیدش را دریافت می کرد.
البته در این میان کم و زیادهایی هم صورت می گرفت.
در مورد این ماده ی افیونی و زیان آن و معتاد شدن و قاچاق فروشی و آفت های خانوادگی و اجتماعی آن سخنی نمی گوییم چون مورد بحث ما نیست.
اما آن چه مربوط به فرهنگ عامیانه و بومی تویسرکان است،
این که :
بوته ی خشخاش در کنار کودهای مختلف از «خاک آوار» هم استفاده می کرد، یعنی خشت و خاکی که از تخریب حانه های قدیمی حاصل می شد.
زمینی که در آن خشخاش کشت می شد بعد از به گل نشستن بسیار زیبا و قشنگ بود، گل های رنگارنگ کاسه ای، شبیه به لاله های تزیینی.
قبل از طلوع آفتاب، گروهی برای تیغ زدن گرز خشخاش به مزارع می رفتند و از طول بر بدنه ی گرز تیغ می کشیدند.
تیغ تریاک وسیله ای چوبی بود شبیه مسواک که چند سوزن بسیار باریک در کلاهک آن به طور منظم تعبیه کرده بودند. به هر ضلع گرز یک تیغ می کشیدند.
با پهن شدن آفتاب و جاری شدن شیره، همان افراد با قاشق شیره گیری(مربع مستطیل لبه داری از حلب با دسته ای چوبی و با عمق سه، چهار سانتیمتر، که از سه طرف لبه داشت و جلو آن برای جمع آوری شیره لبه نداشت) شیره ی گرزها را گرفته و داخل ظرفی بزرگ خالی می کردند.
تیغ و قاشق، دست ساز آهنگران و چولنگران بود و کاسبی پر رونقی هم داشت به خاطر استفاده ی فراوان و تعداد بی شمار.
ابتدای بهار که بوته ها کوچک بودند با وجین کردن (میان کش کردن =میو کش کرد) بوته هایی را با سرکه میل می کردند که «ترش تریاک» نام داشت.
بعد از تیغ زدن و گرفتن شیره، محصول به جا مانده به عنوان هیزم و خوراک دام استفاده می شد.
دانه های خشخاش که هنوز داخل گرزهای تیغ زده خشک نشده بودند، از تنقلات پر طرفداری بود. بعد از خشک شدن هم با بودادن وپاشیدن روی نان. شیرینی، کلوچه و... نان خشخاشی می پختند.
کشاورزان بر این باور بودند که زمین کشت تریاک برای کشت سال بعد بسیار قوی می شود.
تریاک مالی از حرفه های تخصصی بود و افرادی به این نام شناخته می شدند.
از تریاک به عنوان. دارو در طب سنتی استفاده می شد و ببشتر جایگزین داروهای مسکن، خواب آور، مرفین و... بود. گاه برای ساکت کردن درد نوزدان اندکی در آب گرم حل کرده به نوزاد می دادند یا پشت گوشش می مالیدند.
واحد وزن تریاک لول بود و بعد از تقسیم لول «نخود» نخود به فروش می رفت، سه نخود، چهار نخود و...
بعد از کشیدن دک تریاک ، گروهی سوخته داخل حقه را خالی کرده، می جوشاندند و شیره به دست می إوردند.
خشخاش، تریاک، سوخته، شیره و... در امثال و حکم و. ادبیات فاذسی جایگاه ویژه ای دارد.
در گذشته استعمال تریاک، زشتی امروز را نداشت، در قهوه خانه، مراکز تفریحی، منازل وحتی در مجالس عروسی و عزا به کار می رفت.