آثار فرهنگی تویسرکان _صنایع و حرف مقنی گری (چاه کن)

آثار فرهنگی تویسرکان ٢٧_صنایع و حرف ٢٧_١٨ مقنی گری (چاه کن)

مقنی واژه ای است عربی و با قنات هم ریشه است. قنات در فارسی کهریز و کاریز نامیده می شود. مقنی گری در گذشته شغل رایجی بود، چون سه نوع کار عمومی و خصوصی را انجام می دادند. به دلیل نبود شبکه های آبرسانی و فاضلاب، مقنی ها هم.، در منازل و هم در محل چاه هایی برای رسیدن به آب شرب می کندند، به آب رسیدن به شرایط محل و جنس زمین بستگی داشت و طول چاه را مشخص می کرد. برای کندن قنات یا کهریز مسافت بیشتری را انتخاب می کردند و در فواصل منظم چاه هایی کنده و به وسیله کانالی به نام (کوره) چاه ها را به هم مرتبط می کردند. طول قنات از چند صدمتر تا چند کیلومتر می رسید. در این حرفه اصطلاحات خاصی هم رواج داشت مثل کوره، مادر چاه، رشته و... مقنی برای کندن چاه، نیازمند تجربه ی خاصی بود که طی سال ها به دست آورده بود : کجا چاه بکند، چقدر بکند، چگونه بکند و... بعد از طرح نقشه ی چاه، با بیلچه و کلنگ مخصوص، مقداری پایین می رفتند و اولین جای پاها را در طرفین چاه حفر می کردند تا راحت بالا و پایین بروند. مقداری که چاه عمق پیدا می کرد چرخ چاه نصب می کردند، مقنی می کند و به وسیله دلو (ظرفی که غالباً از لاستیک فرسوده اتومبیل های سنگین ساخته می شد) خاک و ماسه را بار می کرد و دستیارش بالا می کشید و به شکل منظم دورانی خاک ها را اطراف چاه خالی می کرد، به نحوی که هر بیننده از فاصله ی دور تشخیص می داد چاهی این جا وجود دارد. بعد از رسیدن به آب، از جوانب چاه مقداری در عرض جلوتر می رفتند تا کوره هایی برای جریان یافتن بیشتر آب حاصل شود. کار دوم مقنی ها کندن چاه های فاضلاب برای منازل، مساجد ، حمام ها و محل های عمومی بود، به اندازه رفع حاجت به تناسب تعداد نفرات، چاه هایی حفر می شد تا فاضلاب (خلا) در آن جا جمع آوری شده و به وسیله صنف دیگری تخلیه شود. کار سوم مقنی ها، لایروبی، تعمیر و افزایش طول چاه هایی بود که سال ها از حفر آن ها می گذشت. این عمل را گاه «پاک کردن» چاه می گفتند.