​

 آثار فرهنگی تویسرکان
۶_استراحت گاه ها و غذاخوری ها
۶_۴ قهوه خانه ها
قهوه خانه ها یا به اصطلاح درست تر چایخانه ها و غذاخوری های سرپایی و کم هزینه هستند.
در تویسرکان، سه نوع قهوه خانه در طول زمان وجود داشته است :قهوه خانه های خارج از شهر، خانوادگی، معمولی 
۶۴١ قهوه خانه های خارج از شهر
قهوه خانه های اطراف شهر، غالباً در دره های مصفا، چمنزارها، درختستان ها ساخته می شدند، آب و هوای خنگ، محیط سرسبز و با صفا، کنار چشمه ، قنات یا رودخانه از ویژگی های آن ها بود.
این قهوه خانه ها مکان سقف داری برای پذیرایی نداشتند، دو اتاق برای پخت و پز و استراحت خودشان بود و میز و صندلی ها و ابزار پذیرایی در فضای باز بود. پس بیشتر در بهار و تابستان تا اوایل پاییز فعال بودند.
غذای آن ها شامل جوجه کباب ، کباب، دل و جگر، نان و ماست محلی، نیمرو، املت، نان و  پنیر، کره، مربا، سرشیر و... بود. گاه مخدرات و مخمرات هم در برخی یافت می شد.
مشتریان این قهوه خانه ها مشخص بودند و شهروندان کمتر  به این مکان ها می رفتند.
 قهوه خانه های مرحومان سید حسن (سرپل گزندر)، پایین تر به فاصله ی ۵٠٠ متر سید حجت (حجی)، کاویانی (سر سوری)، فرهاد (سرپل دوقلعه یا جعفریه)، بیات (چمن عبدالله خان)، بهزاد (ابتدای راه شاهزاده ناصر)، کل داوود (آخر پایین محله) و... 
از این نوع بودند. 
۶۴٢ قهوه خانه های خانوادگی 
چند قهوه خانه در گوشه و کنار شهر وجود داشت که صاحبان آن ها از اهالی روستا بودند و اهالی روستای آن شخص و روستاهای همجوار، هنگام مسافرت به شهر برای خرید و فروش ، دکتر رفتن، تحصیل، مسافرت به شهرهای همجوار و تهران، عروسی و عزا در شهر و... ساکن این قهوه خانه ها می شدند. 
این مکان ها غالباً در طبقه ی فوقانی بودند با یک سالن بزرگ با میز و صندلی و تخت و نیمکت و چند اتاق، خانم ها و خانواده ها در اتاق ها ساکن بودند و مردهای مجرد در سالن. 
گاه که لازم‌ بود، شب را هم در همان جا می خوابیدند (مسافرخانه)، غذا  برای صبحانه نان و پنیر، مربا، سرشیر، کره و تخم مرغ،نیمرو، ناهار، دیزی و شام غذایی سبک مثل نان وماست، نان و خیار و گوجه و... 
برخی ظهر و شب کباب از بیرون می آوردند. 
این قهوه خانه ها در طبقه ی همکف اصطبل یا طویله ای داشتند برای مرکب و احشام مسافران که خرید و فروش می کردند یا محصولات کشاورزی که برای فروش آورده بودند. 
از ابتدا تا انتها می خوردند و می نوشیدند و در پایان توافقی حساب می کردند. 
این مکان ها عبارت بودند از :
_قهوه خانه ترکاشوند، ابتدای کوچه ی باغوار، محل استراحت روستاهای جیجانکوه ،سید شهاب، اشترمل، بادامک و روستاهای اطراف 
_اسفندیاری، کوچه ی روبروی پله ی مسجد جامع، روستاهای کلنجان و اطراف. 
_مرحوم رشید، راسته چاقو سازها ، روستای سهام آباد، آریکان، سوتلق و.. 
_جعفر، روبروی عکاسی زیبا، خیابان شهید باهنر، روستاهای مبارک آباد، باباپیر، قلعه نوروز و... 
_محمود بیات روبرو و کمی بالاتر ، روستاهای کرزان، گشانی، منجان، چاشت خوره، شهرستانه و.. 
_مراد شهرستانه ای، طبقه فوقانی داروخانه شمس، روستاهای تیمی جان، شهرستانه ، سیستانه، گشانی، آرزووج، سنجوزان و... 
_مظفر، طبقه فوقانی قنادی یوسفی، روبروی داروخانه بهزیست، روستاهای خرم رود و... 
_کولیوند، آخر راسته چاقوسازها، طبقه فوقانی، ابودردا، هرهره، جرا و... 
_جلیلوند، جنب  کولیوند، فریازان، آریکان و.. 
۶۴٣ قهوه خانه های معمولی 
این قهوه خانه ها که تا این اواخر فعالیت می کردند و امروز فقط دو محل  از آن ها فعال است ( آقایان شمس الله ادیبان و کولیوند ) و بقیه جای  خود را به قهوه سراها، مستر لقمه ها، پتزا و ساندویچ و ایستگاه شکم و... داده اند. محلی  بود برای نقالی و شاهنامه خوانی، بازی و سرگرمی، گذران اوقات فراغت، درد دل کردن و بخش کردن غم و شادی. 
در گذشته های دور، مخدرات، قلیان و این اواخر سیگار و چای مواد مصرفی آن ها بود. چند اتاق یا سالنی بزرگ. پر از نیمکت و میز و صندلی چوبی و بعد از آن فلزی. 
چای در استکان های کمر باریک و داخل سینی های زرد رنگ کوچک به اندازه کف دست با دوقند  در پهلو. 
غذای ظهر همه ی این ها دیزی بود با سبزی، پیاز و ترشی محلی. 
 صبحانه، نان و پنیر، کره مربا، سرشیر و گاه عسل. 
شب ها تعطیل بودند مگر در ماه محرم و ماه مبارک که بعد از افطار باز می کردند و مراسم مقتل خوانی و حماسه های مذهبی، ملی و شاهنامه خوانی و نقالی دایر بود. 
این قهوه خانه ها محلی بود، مشتریان اهل محل یا روستاهای اطراف آن محل بودند و در اطراف بازار پراکنده بودند. 
چای و ناهار بازاریان و میهمانان آن ها هم، از این قهوه خانه ها تامین می شد. 
این ها عبارت بودند از :
(افراد با همان نام معمول و معروف  یاد می شوند) 
قهوه خانه های سید غلام جزایری، روسی (مشهدی عیسی)، لطف الله، محمدعلی، غفاری، دباغی، حاج عزت (پهلوان)، یادگار، آزادی، شمس الله (ادیبان) ، کل بهار ، امانی، بیاتی، نعمت، قاسم زاده، کولیوند. و..

​

​

​

​

​