آثار فرهنگی تویسرکان _صنایع و حرف حلاجی(پنبه زنی)

آثار فرهنگی تویسرکان
٢٧_صنایع و حرف
٢٧_٢٠ حلاجی(پنبه زنی)
یکی دیگر از حرفه های متروک شده، حلاجی است.
در گذشته که وسایل خواب(لحاف، تشک، بالش یا متکا، پشتی و...) با پنبه ی طبیعی پر می شد بعد از مدتی فشرده شده (تخت می شد) و شکل اولیه را از دست می داد.
گاه هم آلوده شده و نیاز به شستشو و حلاجی(زدن) پیدا می کردند.
یا برخی اوقات در اوائل زندگی به دلیل تنگدستی پنبه ی ارزان یا خرده پارچه،ساقه ی گندم (کلش) پوست گندم (کلک)، پر مرغ و... می ریختند و بعد از فرادستی پنبه ها و تویی وسایل را عوض می کردند.
حلاج ها یا مستقر بودند که همان لحاف دوزهای دکان دار بودند یا دوره گرد که در محلات می گشتند و با صداکردن مشتری می طلبیدند.
دوره گرد ها گاه صبح تا ظهر یا حتی تا عصر مهمان صاحبخانه بودند(می گفتند امروز حلاج داریم) و پیوسته صدای زه و ضربه ی آن ها در محل می پیچید.و این هم نشانه ی تمکن مالی بود.
حلاج ابزاری داشت به نام کمان حلاجی، چوبی بود به ضخامت هفت، هشت سانتیمتر که اندکی قوس داشت و دو سر آن زهی داشت از روده ی تابیده ی گوسفند، سفت و محکم.
تنه ی کمان را از وسط با دست چپ می گرفتند و با دست راست به وسیله ی وزنه ای چوبی به شکل گوشت کوب، به زه ضربه می زدند چون زه نزدیک به پنبه بود با ارتعاشش لایه هایی از پنبه جدا می شد و آن قدر ادامه می داد تا توده ی پنبه کاملاً لایه لایه شود.
به این کار زدن پنبه می گفتند. و به فارسی حلاج را «پنبه زن» خطاب می کردند.
بعد از حلاجی، کدبانوهای سلیقه دار به اندازه ی نیاز پنبه ها را داخل متکا، تشک، پشتی می ریختند و در آن ها را دوحته یا مانند شلوار لیفه (پسه pese) دوخته و کش رد کرده و گلوگاه را گره می زدند.
متکا یا مکعب مستطیل(تخت) بود یا استوانه ای شکل (لول)
لحاف چون تخصصی بود، کارش را لحاف دوز انجام می داد.
.
پنبه، پنبه زدن و حواشی این حرفه از بن مایه (موتیف) های شعر و نثر فارسی و فرهنگ عامیانه (فولکلور) شده است. زه را چله هم می گفتند.