آثار فرهنگی تویسرکان _ ماماها و شکسته بندان

آثار فرهنگی تویسرکان
۴٠ _ ماماها و شکسته بندان
در گذشته، مریضخانه محلی بود برای بستری کردن بیماران، به ویژه بیماری های صعب العلاج و مستمر، بخش های دیگر بیمارستان به دلیل نبود پزشک متخصص فعال نبود ، پزشکی عمومی همه ی بیماران را ویزیت می کرد و در بیرون از بیمارستان اعمال زایمان، خدمات دندانپزشکی، زنان و زایمان، ارتوپدی و... به دست دلاکان، ماماها و شکسته بندان انجام می شد.
زایمان های طبیعی با تمام مشکلات و خطراتش در منازل به وسیله ی ماماها (زنان با تجربه و با جرأت) به نام مامو(mamo) انجام می گرفت.
در هرمحل یک یا دو خانم بودند که به محض شروع درد به همراهی یکی از اعضای خانواده (در برف و باران و سرما و گرما) با فانوسی کم سو به بالین زائو آمده و با تشخیص زمان زایمان، مقدمات این کار را فراهم می کردند.
مقداری آب گرم کرده، دو عدد خشت یا آجر زیر پای زائو می گذاشتند و زائو به حال نشسته بر روی زانو قرار می گرفت تا بهتر بتوانند بچه را خارج کنند (بگیرند)
ماما بعد از زایمان و بستن بند ناف، مقداری روغن حیوانی داغ به مادر خورانده و دستورات لازم را به اطرافیان داده و به منزل بر می گشتند.
این رفت و آمدهای ماما (مامو) تا هفتمین روز تولد و رفتن مادر به حمام (زوار حمام) ادامه داشت.
ماما هنگامی که از سلامت مادر و نوزاد اطمینان پیدا می کرد با دریافت حق الزحمه و شیرینی تولد، مادر و بچه را ترک می کرد. ماماها دستی هم در کمک های اولیه مادر و نوزاد داشتند و برای انواع دردها طبابت می کردند، مثل گوش درد بچه شیر نخوردن، دردهای مادر و...
گاه به دلایلی (خونریزی، حادثه و...) مادر و فرزند یا مادر از دست می رفتند و می گفتند «آل» برد، برای رهایی از آل مادر و فرزند نباید تنها می ماندند، قرآن و دعا باید بالای سر هر دو باشد و...
سال ها و نسل به نسل ماماهای محلی تنها مامای شهر بودند.
در تویسرکان در دهه ی پنجاه خانم مامایی دانش آموخته ی دانشگاه معروف به (خانم قابله) که همسرش دبیر آموزش و پرورش بود (آقای اشرفی زاده از آذربایجان) به تویسرکان آمد و سال ها زحمت زنان و زایمان به عهده ی ایشان بود، البته هنوز ماماهای محلی فعال بودند. اما با افتتاح بخش زایمان در بیمارستان و فوت ماماهای قدیمی، عمل زایمان در بیمارستان انجام شده و می شود.

ماماهای محلات
جولستان
خاله خدیجه
خاله مرنگیس (فرنگیس)
خاله سادت (سعادت)
پایین محله
خاله دلبر
زرهان
خاله خاور
خاله خواره (خواهره) و
خاله بتول، دختران خاله خاور
البته در محلات دیگر و روستاها و اطراف شهر هم ماماهایی مشغول بودند.
شکسته بند ها
در غیاب پزشکان متخصص ارتوپد، مردان متدین و خدمتگزاری با شیوه های خاص خود انواع دررفتگی ها و شکستگی ها را با استفاده از ماساژ و مالیدن روغن حیوانی به محل دررفتگی و کشش خاص و بستن و آتل بندی با تخته و پارچه درمان می کردند.
بیشتر این افراد اجرت نمی گرفتند، کار برای رضای خدا بود و دستشان نذر اباالفضل. اما اطرافیان به رسم قدردانی هدایایی تقدیم می کردند.
گاه گفته می شد که دست فلان شکسته بند نظر کرده است و کارش بسیار درست است.
شکسته بندان معروف :
حاج رحمان کهزادی فرزند مرحوم اسکندر (پدر شهید)
حاج. محمد حسن سلیمانی
حاج فضل الله علییی
حاج مظفر کاووسی (سرابی)
مرحوم محمد رضا هزاره ای
مرحوم عزیزی (شاهزید)
مرحوم خداداد ایرانپوری

ايران خانم مقدم و...