آثار فرهن​ آثار فرهنگی تویسرکان _صنایع و حرف دلاکی

آثار فرهن آثار فرهنگی تویسرکان _صنایع و حرف دلاکی

آثار فرهنگی تویسرکان
٢٧_صنایع و حرف
٢٧_٢۴ دلاکی
دلاک با تشدید لام، صیغه ی مبالغه است از دلک عربی ، دلک در فارسی معنی زداینده و پاک کننده می دهد.
دلاکی شامل دو حرفه بود که چون هر دو گاه کار مشترکی انجام می دادند به هر دو دلاک می گفتند.
یک _ دلاک به معنی کیسه کش حمام.
کیسه کش ها در گذشته افزون بر کیسه کردن و چرک گیری مردم، امور درمانی، بهداشتی و نظافتی هم انجام می دادند. مثل :
کیسه کشیدن
لیف زدن
تراشیدن سر و صورت
کندن دندان
حجامت
مشت مال (ماساژ)
جا انداختن در رفتگی
تیغ زدن، تیغ زدن پشت گوش و روی کتف برای خروج خون کثیف
ختنه کردن
برداشتن خال وزخم و زگیل (ورووvarou)
استعمال حنا و دارو(نوره) برای اعیان و کهنسالان و...
این کارها در حمام انجام می گرفت.
اگر برخی از این کارها در منزل ، سرگذر و بازار انجام می شد به او دلاک، سلمانی و به قول امروز آرایشگر می گفتند.
سلمانی ها کیف بزرگ استوانه ای شکلی داشتند که تمام وسایل داخل آن بود، هنگام استفاده کیف را باز می کردند، مشتری را سر سکویی، پله ای می نشاندند (این اواخر صندلی ضربدری) و کار را انجام می دادند.
کارهایی هم مانند ختنه، برداشتن خال، کشیدن دندان، حجامت و... در منزل شخص انجام می شد.
چه دلاک های حمام و چه دلاک های بیرون (سلمانی) غالباً از همه چیز و همه جا و همه کس خبر داشتند(اطلاعات عمومی محل بودند) ، به همین دلیل نفش مشاور ازدواج، معامله، حل و فصل مشکلات و دل خوری ها، آشتی دادن ها را هم بازی می کردند و از این جهت هم شیرینی هایی می گرفتند.
خانم ها یی هم در حمام های زنانه کار می کردند و عیناً این وظایف را بر عهده داشتند و آن ها هم دلاک یا سرشور نامیده می شدند . در بیرون از حمام هم، مانند مردان دلاک همان وظایف را انجام داده و معروف به «بن ناز»ban naz بودند. بن مخفف بند (نخ) بود و ناز، فعل امر انداختن، یعنی بند بر صورت انداختن. (اندازنده)
خانم های بن ناز کیف کوچکی داشتند، یا با پیغام دعوت می شدند یا خودشان سر نوبت به خانه ها سر می زدند. هنگام حضور بن ناز، ورود پسرها و مردان به خانه ممنوع بود.
دلاک ها، سلمانی ها، بن ناز ها اجرت می گرفتند که بیشتر پول نقد بود و در کنارش سر سال یا شب عید، سرسالی یا عیدانه هم داشتند.
در عروس حمام و داماد حمام و «زائو» (زوارzevar) حمام، اجرتشان بیشتر بود.